Gerry Healy: Στην Υπεράσπιση της Διαλεκτικής

 (μια παρουσίαση του βιβλίου Στην Υπεράσπιση του Μάρξισμού από τον Τζέρυ Χίλι)

Το βιβλίο αυτό είναι μια συλλογή άρθρων και γραμμάτων που έγραψε ο Τρότσκι λίγους μήνες πριν δολοφονηθεί από έναν πράκτορα του Στάλιν.

Αυτά αναφέρονται στην πάλη που είχε ξεσπάσει στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα των Ενωμένων Πολιτειών γύρω από την ταξική φύση της Σοβιετικής Ένωσης.

Όλα ξεκίνησαν στο τέλος του 1939, πριν από 40 περίπου χρόνια, αμέσως μετά την κήρυξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κύριος αντίπαλος του Τρότσκι ήταν κάποιος καθηγητής Τζέιμς Μπάρναμ που σχημάτισε μια κοινή φράξια με μερικούς εξέχοντες ηγέτες του ΣΕΚ, όπως ο Μαξ Σάχτμαν και ο Μάρτιν Άμπερν (και οι δυο έχουν πεθάνει), ενάντια στον Τρότσκι. Η πολιτική βάση της φράξιας ήταν η απόρριψη της διαλεκτικής υλιστικής μεθόδου.

Αφού η διαμάχη κρίθηκε, με την πλειοψηφία του ΣΕΚ υπέρ του Τρότσκι, ο Μπάρναμ λιποτάχτησε αμέσως από το ΣΕΚ και έγινε το φερέφωνο της νεοφασιστικής ιδεολογίας, και αυτό παραμένει μέχρι σήμερα. Στο μεταξύ, όπως θα δούμε, η ιστορία επαλήθευσε πέρα για πέρα τις πολιτικές θέσεις που υπερασπίστηκε ο Τρότσκι.

Το θέμα της διαμάχης αφορούσε την ταξική φύση της Σοβιετικής Ένωσης, στις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Τρότσκι επέμενε ότι, παρά τον αντεπαναστατικό ρόλο της σταλινικής γραφειοκρατίας, η ΕΣΣΔ παράμενε ουσιαστικά ένα εκφυλισμένο εργατικό κράτος και η διεθνής εργατική τάξη θα έπρεπε να την υπερασπιστεί σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής επίθεσης.

Ο Μπάρναμ και η αντιπολίτευση απόρριπταν την ανάλυση του Τρότσκι. Περιγράφανε τη Σοβιετική Ένωση σαν κράτος «γραφειοκρατικού κολεχτιβισμού» όπου όλα τα κέρδη της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 είχαν χαθεί. Και επέμεναν ότι σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής επίθεσης θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί σαν οποιοδήποτε άλλο ιμπεριαλιστικό κράτος και ότι η διεθνής εργατική τάξη δεν θα έπρεπε να την υπερασπιστεί. Η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτή τη θέση, ήταν ο Μπάρναμ.

Σχολιάζοντας τις ρεβιζιονιστικές τους θεωρίες ο Τρότσκι παρατήρησε: «Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι θεωρητικοί της αντιπολίτευσης, που απορρίπτουν τη διαλεκτική σκέψη, συνθηκολογούν αξιοθρήνητα μπροστά στην αντιφατική φύση της ΕΣΣΔ. Όμως, η αντίφαση ανάμεσα στην κοινωνική βάση που εγκαθίδρυσε η επανάσταση και στο χαραχτήρα της κάστας που γεννήθηκε μέσα από τον εκφυλισμό της επανάστασης, δεν είναι μόνο ένα αναντίρρητο ιστορικό γεγονός, αλλά και κινητήρια δύναμη επίσης. Στην πάλη μας για την ανατροπή της γραφειοκρατίας βασιζόμαστε σ’ αυτή την αντίφαση», (Λεόν Τρότσκι: Στην Υπεράσπιση του Μαρξισμού, σελ. 99-100, η υπογράμμιση είναι δική μας –Τ.Χ.).

Το καθήκον του Τρότσκι δεν ήταν εύκολο. Το ζήτημα δεν ήταν απλά να νικήσει αυτούς που συνθηκολογούσαν μπροστά στην ιμπεριαλιστική πίεση και εγκατέλειπαν την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ένωσης σαν προμαχώνα της παγκόσμιας επανάστασης.

Καλούνταν να επανεκπαιδεύσει τα μέλη και τα στελέχη του ΣΕΚ όπως και της Τέταρτης Διεθνούς, που ο ίδιος είχε ιδρύσει το 1938, στο Μαρξισμό σαν επιστημονική κοσμοθεωρία. Αυτή είναι η μέθοδος του διαλεκτικού υλισμού. Αν η Τέταρτη Διεθνής εγκατέλειπε αυτή τη μέθοδο, θα καταντούσε, όπως έγραψε ο Τρότσκι, μια οργάνωση όμοια μ’ ένα «ρολόι χωρίς ελατήριο».

Η Διαλεκτική Μέθοδος

Στη σελίδα 97 της Υπεράσπισης του Μαρξισμού ο Τρότσκι εξηγεί συνοπτικά τις ιστορικές συνέπειες της διαλεκτικής μεθόδου με τον εξής συμπυκνωμένο τρόπο:

           «Αποκαλούμε τη διαλεκτική μας υλιστική, γιατί οι ρίζες της δεν βρίσκονται ούτε στον ουρανό ούτε στα βάθη της “ελεύθερης βούλησής” μας αλλά στην αντικειμενική πραγματικότητα, στη Φύση. Η συνείδηση βγήκε από το ασυνείδητο, η ψυχολογία από τη φυσιολογία, ο οργανικός κόσμος από τον ανόργανο, το ηλιακό σύστημα από τα νεφελώματα. Σ’ όλα τα σκαλοπάτια αυτής της ανάπτυξης οι ποσοτικές αλλαγές μετατρέπονταν σε ποιοτικές. Η σκέψη μας, κι εδώ περιλαβαίνεται και η διαλεκτική σκέψη, είναι μια μόνο από τις μορφές έκφρασης της μεταβαλλόμενης ύλης. Σ’ αυτό το σύστημα δεν υπάρχει θέση ούτε για το Θεό ούτε για το Διάβολο, ούτε για αθάνατες ψυχές ούτε για αιώνιους κανόνες νόμων και ηθικής. Επειδή η διαλεκτική της σκέψης έχει               βγει από τη διαλεκτική της Φύσης, έχει κατά συνέπεια ένα πέρα για             πέρα υλιστικό χαραχτήρα», (Λεόν Τρότσκι: όπ.π., σελ. 97, οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας –Τ.Χ.).

Η Διαλεκτική Φύση είναι η υλική πηγή της εξέλιξης των διαλεκτικών ανθρώπινων όντων. Οι σκέψεις τους αντανακλούν τη διαλεκτική και καθολική αυτοκίνηση της ύλης. Η Φύση αντικειμενικά κυριαρχεί πάνω τους, ενώ είναι ενωμένα μαζί της (Είναι).

Ταυτόχρονα, καθώς δημιουργούν τα δικά τους μέσα συντήρησης, παίρνουν από τη Φύση την τροφή και τον αέρα που χρειάζονται για να ζήσουν. Με αυτό τον τρόπο δεν είναι μόνο ενωμένα με τη Φύση αλλά και βρίσκονται σε σύγκρουση μαζί της.

Έτσι, μέσα στην ενότητα περιέχεται η σύγκρουση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη Φύση που εκδηλώνεται σήμερα στη σύγκρουση ανάμεσα στην ατομική καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής (εργαλείων, εργοστασίων, κλπ.) και στον τρόπο παραγωγής όπου η εργατική τάξη πουλάει την εργατική της δύναμη –την πηγή κάθε αξίας– στον καπιταλιστή.

Οι εργάτες αφού έρθουν σε μια συμφωνία μαζί του, παράγουν, και κατασκευάζουν προϊόντα που ενσωματώνουν πολύ μεγαλύτερη αξία από αυτήν που πληρώνονται σαν μισθό. Η εργατική τάξη είναι μια καταπιεσμένη τάξη, που η εγωιστικότητα του κινήτρου του κέρδους της αρνείται να πλησιάσει όλα όσα δικαιούται από τη Φύση.

Έτσι η εκδήλωση της σύγκρουσης ανάμεσα στον άνθρωπο και τη Φύση παίρνει τη μορφή της ταξικής πάλης στην κοινωνία.

Η ενότητα και σύγκρουση του ανθρώπου με τη Φύση, αντανακλάται στη διαλεκτική σκέψη από το «Είναι» Θετικό (ενότητα του ανθρώπου με τη Φύση) στο «Μη Eίναι» Αρνητικό, που είναι το αφηρημένο της καθολικής ενότητας που περιέχεται στο «Είναι». Από αυτό το «όλο» (Είναι) αναδύονται τα μέρη διαμέσου του «Μη Είναι» (αφαίρεση).

Αυτά τα μέρη που περιέχουν το όλο εμφανίζονται σαν ουσία σε αμέτρητες πεπερασμένες μορφές διαμέσου της Εξωτερικής Όψης (Έκφανσης –Θ.Θ.), της Εμφάνισης και της Πραγμάτωσης, που είναι οι υποδιαιρέσεις της Ουσίας.

Αυτή η κίνηση του Θετικού στο Αρνητικό και του Αρνητικού στο Θετικό γίνεται διαμέσου της αλληλοδιείσδυσης (μετάβαση) και μετατροπής του ενός στο άλλο σαν αντίθετα. Συγκεκριμένο στο Αφηρημένο, περιεχόμενο στη μορφή, κλπ., μας αναγκάζουν να αναλύουμε διαλεκτικά τη Σκέψη σαν «μια από τις εκφράσεις της μεταβαλλόμενης ύλης».

Από το Συγκεκριμένο (Θετικό) βγαίνει η Αφαίρεση (Αρνητικό). Έτσι, προκύπτει ένας συνδυασμός αφαιρέσεων, που η αυτοκίνηση της ύλης εκδηλώνει στην ταξική πάλη. Αυτός μας φέρνει πιο κοντά στην πραγματικότητα αυτής της πάλης, κάνοντάς μας ικανούς να αναπτύξουμε νέες πράξεις που να ανταποκρίνονται στις επαναστατικές απαιτήσεις αυτής της πάλης.

Η Υλικότητα της Σκέψης

Ο «πέρα για πέρα υλιστικός χαρακτήρας» της διαλεκτικής σκέψης είναι στο ότι αισθητηριακά συλλαμβάνει τη στιγμή ή τις στιγμές της Καθολικής απροσδιόριστης Φύσης και τις μετατρέπει σε σκέψη. «Η συνείδηση βγήκε από το ασυνείδητο», λέει ο Τρότσκι, και όπως πριν απ’ αυτόν ο Έγκελς εξήγησε, είναι το «Είναι που καθορίζει τη συνείδηση». Είναι λοιπόν ουσιαστικό να αντιληφτούμε αυτά τα υλιστικά στοιχεία στη διαλεκτική μας σκέψη.

Αν η συνείδηση πρόκειται να βγει από το ασυνείδητο, ολόκληρη η ιστορική κίνηση πρέπει να είναι ενσωματωμένη στη διαλεκτική σκέψη.

Τα ανθρώπινα όντα, όπως εξηγεί ο Φόιερμπαχ, έχουν πέντε αισθήσεις για να αντιλαμβάνονται την υλική πραγματικότητα, ούτε περισσότερες ούτε λιγότερες. Αυτές οι αισθήσεις έχουν αναπτυχθεί και ωριμάσει διαλεκτικά από τη Φύση στη διάρκεια της προϊστορίας του ανθρώπου και πιο πριν, και εξακολουθούν να ωριμάζουν και να αναπτύσσονται.

Η ασυνείδητη Φύση πρέπει να βρει την ιστορική της έκφραση στον διαλεκτικό τρόπο της σκέψης μας, αν πρόκειται να καθοδηγήσουμε τη διαλεκτική επαναστατική μας πράξη σήμερα. Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εκφράσουμε την αντικειμενική πραγματικότητα με τη σκέψη και τη γλώσσα. Αλλιώς οι σκέψεις και οι λεκτικές μορφές με τις οποίες εκφράζονται στη γλώσσα είναι κενές.

Αυτή η πέρα για πέρα ρεβιζιονιστική μέθοδος ονομάζεται «κριτική φιλοσοφία» και την παρουσιάζουν ασύστολα για «Μαρξισμό» οι διάφορες πολιτικές αποχρώσεις των ιδεαλιστών που αποστάτησαν από τον Τροτσκισμό, από τότε που δολοφονήθηκε ο Τρότσκι.

Οι πραγματιστές από την άλλη, επιμένουν ότι είναι τα «γεγονότα» που πρέπει να κυριαρχούν στη διαλεκτική σκέψη. Διατηρούν το δικαίωμα να επιλέγουν αυθαίρετα τα «γεγονότα» ανάλογα με το από πια μεριά του φράχτη βρίσκονται.

Αλλά όλα τα «γεγονότα» συνάγονται από προηγούμενες αφαιρέσεις και μένουν πίσω από τις μεταβαλλόμενες διαλεκτικές συνέπειες της αυτοκίνησης της ύλης καθώς αντανακλάται στη σκέψη. Το «Συγκεκριμένο» όπως τονίζει ο Τρότσκι, είναι συνδυασμός αφαιρέσεων όχι αυθαίρετος ή υποκειμενικός συνδυασμός, αλλά συνδυασμός που αντιστοιχεί στους νόμους της κίνησης ενός δοσμένου φαινομένου!

Η λέξη «νόμος» εδώ αναφέρεται στη μορφή των διαλεκτικών νόμων που περιεχόμενό τους είναι η ουσιαστική σχέση, αλληλοσύνδεση και μετάβαση όλων των σωματιδίων ύλης σε κίνηση, η οποία πρέπει να εκδηλωθεί και να αποκαλυφτεί σαν το περιεχόμενο αυτών των «νόμων».

Ο πραγματιστής με την αιώνια, παντοτινή, σταθερή σύλληψη των «γεγονότων» απορρίπτει την ανάγκη να μελετήσει τους διαλεκτικούς νόμους στη μετάβαση του ενός στον άλλο στη σκέψη. Τα «γεγονότα» που χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν το απροσδιόριστο καθολικό όλο της Φύσης, πρέπει να αποκαλύπτουν τη μετάβαση αυτού του Καθολικού όλου στην προσδιορισμένη σκέψη των γεγονότων που έχει βγει από προηγούμενη αντικειμενική πράξη. Η μετάβαση του «Είναι» στο «άλλο», σαν το αφηρημένο αυτού του «Είναι» (Καθολικού, απροσδιόριστου Είναι) πρέπει να κατανοηθεί διαλεκτικά. Ο εξωτερικός άπειρος κόσμος που υπάρχει ανεξάρτητα από τον Άνθρωπο και το μυαλό του, περιέχει μέσα του τη δύναμη της αντανάκλασης.

Κάμενεβ, Λένιν & Τρότσκυ κατά τη διάρκεια
 συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Η έννοια πρέπει, όπως επέμεναν ο Λένιν και ο Χέγκελ να «προσδιοριστεί μέσα από τον εαυτό της» (το πράγμα πρέπει να θεωρηθεί στις σχέσεις του και στην ανάπτυξή του). Η συνειδητή σχετική έννοια πρέπει να προσδιοριστεί μέσα από το απροσδιόριστο, ασυνείδητο, καθολικό «όλο», διαφορετικά είναι τα σχετικά «γεγονότα» που ερμηνεύουν σχετικά «γεγονότα» ή «η σκέψη που ερμηνεύει τη σκέψη», σαν το ιδεαλιστικό λάθος του Χέγκελ.

Το πέρασμα του «άλλου» (αφηρημένη έννοια) της Καθολικής πρώτης στιγμής της σκέψης, αλληλοδιεισδύει με την αφηρημένη γνώση των γεγονότων που έχουμε ήδη αποκτήσει εγκαθιδρύοντας έτσι μια ενότητα που περιεχόμενό της είναι η ουσία. Αυτή έχει ήδη ενοποιήσει το περιεχόμενο της καθολικής γνώσης που αποκτούμε και την αφηρημένη γνώση («γεγονότα») που έχουμε ήδη αποκτήσει. Η διαλεκτική ουσία βρίσκεται υψηλότερα από τα «γεγονότα» γιατί συλλαμβάνει την κίνηση και όχι στατικά γεγονότα.

                               Το Όλο και τα Μέρη

Από το Καθολικό απροσδιόριστο διαλεκτικό «όλο» αναδύονται διαλεκτικά προσδιορισμένες έννοιες που είναι μέρη αυτού του όλου. Η διαλεκτική πραγμάτωση αυτών των μερών στον κόσμο της πραγματικότητας μας κάνει ικανούς να αποκαλύπτουμε την αναγκαιότητα στην ανάδυση των αφηρημένων εννοιών, αρνημένων στην ιδέα, που με τη σειρά της καθοδηγεί την αντικειμενική μας πράξη. Σ’ αυτό το διαλεκτικό προτσές, το «όλο», άπειρο, απόλυτο, πρέπει να αναλυθεί σαν το απόλυτο (αφηρημένο καθολικό) μέσα στο σχετικό πεπερασμένο μέρος.

Μια από τις πιο σημαντικές επιβεβαιώσεις της υπεράσπισης της Σοβιετικής Ένωσης από τον Τρότσκι αποκαλύπτεται σήμερα στην ανάπτυξη της διαλεκτικής μεθόδου από Σοβιετικούς επιστήμονες ιδιαίτερα στο πεδίο της σύγχρονης φυσικής.

Όσοι από μας ασχολούνται με το να εκπαιδεύσουν στελέχη στη χρησιμοποίηση της διαλεκτικής θεωρίας και πράξης της Γνώσης, έχουν, χάρη στους σοβιετικούς επιστήμονες, ένα χρυσωρυχείο πληροφοριών, που επιβεβαιώνουν τη διαλεκτική ανάπτυξη των επιστημών.

γραμματόσημο της ΕΣΣΔ του 1979 των 16 καπικίων\

Κι όμως, παρ’ όλα αυτά τα επιτεύγματα, οι σοβιετικοί επιστήμονες είναι υποχρεωμένοι να συγκεντρώνονται μόνο στα μέρη, που αποκαλύπτονται στις έρευνές τους και στα πειράματα στον ιδιαίτερο τομέα της επιστήμης τους. Κατατρύχονται ακόμα από τη ρεφορμιστική θεωρία του «σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα» του Στάλιν.

Η Σοβιετική Ένωση είναι ένα μέρος μονάχα του διεθνούς παγκόσμιου όλου. Χωρίς την παγκόσμια επανάσταση αυτό το μέρος δεν μπορεί να επιβιώσει.«Σοσιαλισμός σε μια μόνη χώρα» σήμαινε την υποταγή του διεθνούς όλου της παγκόσμιας επανάστασης σε ένα από τα μέρη του.

Η στενή εθνικιστική προσέγγιση του Στάλιν ενσαρκώνεται σήμερα στη γραφειοκρατική ηγεσία του Μπρέζνιεφ. Έτσι οι σοβιετικοί επιστήμονες δεν μπορούν να ξεκινήσουν από το όλο γιατί αυτό θα σήμαινε να ξεκινήσουν από την παγκόσμια επανάσταση και τις συνέπειές της πάνω στις επιστήμες, και αυτό με τη σειρά του θα τους έφερνε σε καταμέτωπο σύγκρουση με τη γραφειοκρατία.

Ο σοβιετικός φιλόσοφος Ε. Β. Ιλιένκοφ στην εισαγωγή στο βιβλίο του πάνω στη Διαλεκτική Λογική αναφέρεται στο πρόβλημα ως εξής: «Στα περασμένα δέκα η δεκαπέντε χρόνια γράφτηκαν αρκετά έργα, αφιερωμένα σε ξεχωριστούς κλάδους που είναι μέρη του όλου, το οποίο ακόμα μόνο το ονειρευόμαστε. Δίκαια μπορούν να θεωρηθούν σαν παράγραφοι, ή ακόμα κεφάλαια της μελλοντικής Λογικής, σαν λιγότερο ή περισσότερο τελειωμένοι λίθοι του οικοδομήματος που χτίζεται. Δεν μπορούμε φυσικά να συναρμολογήσουμε μηχανικά αυτούς του “λίθους” σε όλο», (Ε. Β. Ιλιένκοφ: Διαλεκτική Λογική σελ. 5, ελληνικά σελ. 15).

Ακριβώς. Για να καταλάβουμε τα μέρη πρέπει να ξεκινήσουμε από το όλο και όχι απλά να «συναρμολογήσουμε τα μέρη». Για να καταλάβουμε το όλο πρέπει να αναλύσουμε τις διαλεκτικές συνέπειες των μερών που βγαίνουν από το όλο.

Πρέπει να αφαιρέσουμε αυτό το διαλεκτικό άπειρο «όλο» μέσα στο πεπερασμένο μέρος και τις αλληλοσυνδέσεις ανάμεσα στο άπειρο και στο πεπερασμένο, όπως και τις αλληλοσυνδέσεις, με άλλα αντικείμενα που εξετάζουμε. Παρακάτω στην ίδια σελίδα, ο Ιλιένκοφ αποκαλύπτει μια υπόκωφη δυσφορία με το δίλημμα στο οποίο βρίσκεται. Στην επόμενη παράγραφο φωνάζει:

«Στη φιλοσοφία, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη επιστήμη, όπως παρατήρησε ο Χέγκελ με κάποια θλίψη στη Φαινομενολογία του Πνεύματος, “ο σκοπός ή το τελικό αποτέλεσμα φαίνεται ... να έχει εκφράσει απόλυτα το ολοκληρωμένο γεγονός καθαυτό, στην ίδια του τη φύση: σε αντίθεση μ’ αυτό, το προτσές απλά και μόνο να φέρεις αυτό το γεγονός στο φως θα φαινόταν, για να μιλήσουμε πιο σωστά, να μην έχει ουσιαστική σημασία”, (Χέγκελ: «Άπαντα», τόμ. 4, σελ. 1, 1959).

Αυτό είναι πολύ σωστό. Όσο η διαλεκτική (διαλεκτική λογική) θεωρείται σαν ένα απλό εργαλείο για να αποδείξει κανείς μια από τα πριν παραδεχτή θέση (ανεξάρτητα αν η θέση είχε τεθεί εξαρχής, όπως απαιτούσαν οι κανόνες στις μεσαιωνικές διαμάχες, ή αν βγήκε σαν συμπέρασμα στο τέλος της συζήτησης με σκοπό να δημιουργήσει την εντύπωση ότι δεν ήταν προκατασκευασμένη, δηλαδή σαν να λέει κανείς, “Κοίτα, αυτό πετύχαμε παρ’ όλο που δεν το υποθέσαμε”), θα παραμένει κάτι που “δεν έχει ουσιαστική σημασία”.

Όταν η διαλεκτική μετατρέπεται σε απλό εργαλείο για να αποδείχνει κανείς μια από τα πριν παραδεχτή (ή δοσμένη) θέση, μετατρέπεται σε σοφιστεία που εξωτερικά μόνο μοιάζει με διαλεκτική, αλλά είναι κενή από περιεχόμενο», (Ε. B. Ιλιένκοφ: Διαλεκτική Λογική, σελ. 15-16, Εκδόσεις «Gutenberg»).

Η έμφαση που δίνουν οι σοβιετικοί επιστήμονες και φιλόσοφοι στη διαλεκτική μέθοδο, πρέπει να αποδοθεί αναμφίβολα στη δύναμη της Οκτωβριανής Επανάστασης που ζει στις εθνικοποιημένες σχέσεις ιδιοκτησίας που εγκαθιδρύθηκαν μ’ αυτή την επανάσταση. Σίγουρα δεν συναντιέται στα γραπτά των επιστημόνων που είναι δέσμιοι των ιδεαλιστικών καπιταλιστικών μεθόδων σκέψης στη Δύση.

Έτσι η διαλεκτική μέθοδος, που αρχίζει με το όλο και όχι με τα μέρη, όπως έχει εκτεθεί στην Υπεράσπιση του Μαρξισμού του Τρότσκι, κάνει αυτό το βιβλίο ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ.

αφίσα του Λένιν. Στο ρωσσικό κείμενο :"Ζήτω η Παγκόσμια Επανάσταση!"