Ρομαντισμός, αυταπάτες και καινά δαιμόνια
Δοκιμάστε desktop site επιλογή από chrome όσ@ μας διαβάζετε από κινητό - αλλιώς εμφανίζει τα γράμματα θολά *
Ξεκινάω την metamarxist αυτοκριτική μου με ένα από τα πρώτα κείμενα του ενθουσιασμού της νιότης μου. Υπόσχομαι να γράψω την κριτική εξίσου πρόχειρα και συναισθηματικά όσο το αρχικό κείμενο. Επίσης υπόσχομαι η προχειρότητα και ο συναισθηματισμός να εξαντλήσουν τις εξαιρέσεις τους σε αυτή την κριτική. Η λέξη προοδευτικός ήταν και παραμένει πολύ της μόδας μέσα στην αριστερά και την αναρχία. Αλλά όπως είχα γράψει και παλιότερα:
Η λέξη "προοδευτικός" πάσχει. Αρχικά καμία λέξη δεν ορίζεται παρά μόνο μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο ερμηνείας και νοηματοδότησης. Η έννοια της προόδου όπως την έχει στο μυαλό του ο μέσος Δυτικός βασίζεται σε μια κοινωνιολογική αντίληψη που ονομάζεται Εξελικτισμός. Η αντίληψη αυτή προέκυψε όταν προσπάθησαν να ταιριάξουν μηχανιστικά και ιμπρεσιονιστικά την κοινωνιολογική σκέψη με τις θεωρίες του Δαρβίνου. Αυτό το πράγμα αν θέλετε τη γνώμη μου ήταν και τότε προβληματικό. Αλλά ας μιλήσουμε με τους δικούς του όρους. Τον Εξελικτισμό ήρθε ο Κλωντ Λεβύ Στρως να γκρεμίσει από το βάθρο του με μία νέα κοινωνική σκέψη, το Δομισμό. Μετά ήρθαν οι μεταδομιστες και χίλια μύρια κύματα ωστόσο ένα είναι σίγουρο. Με τους όρους του Εξελικτισμού, δεδομένου ότι αυτός ξεπεράστηκε, κάθε έννοια προοδευτικότητας είναι εξ ορισμού συντηρητική και αναχρονιστική.
Μπορούμε να μιλάμε για διατήρηση του υπάρχοντος, για γκρέμισμα του ή μεταρρύθμιση του (σαν αυτές που υπόσχονται οι διάφορες σχολές δικαιωματισμού, φιλελεύθερης και σοσιαλδημοκρατικής αντίληψης που ουσιαστικά διατηρεί το υπάρχον με κάποιες ασήμαντες αλλαγές που τους δικαιολογούν να μιλάνε για ανατροπή) αλλά δεν βγάζει κανένα νόημα να μιλάμε για πρόοδο. Άλλωστε η δημιουργία ταμπέλας προοδευτικού/συντηρητικού με δοσμένα κουτάκια απόψεων είναι ένα ακόμα από τα κανονιστικά μοντέλα που πνίγουν την μοναδική αλήθεια, που μπορούμε να παραδεχτούμε με βάση τις αρχές μας, δηλαδή το λόγο του υποκειμένου. Δεν χρειαζόμαστε νέα κανονιστικότητα, αν δεν είναι να τη γκρεμοτσακίσουμε ως έννοια και να ζούμε σε μία τέτοια, και η υπάρχουσα την κάνει τη δουλειά της, πολύ καλά μάλιστα...
Η λέξη προοδευτικός είναι άλλη μια κανονιστική συμμόρφωση που επιβάλει έμμεσα και ύπουλα μια ομοφωνία ανάμεσα σε άτομα του κινήματος δημιουργώντας έτσι ένα ιδεολογικό αφήγημα που πνίγει την κριτική μέσα στο χώρο καθώς και μια μεταφυσική ενότητα με έναν κόσμο που δεν έχει την παραμικρή αναφορά στον κοινωνικό μετασχηματισμό. Ξαφνικά ένας κόσμος από το ΝΑΔΙΡ και τους Πυρήνες της Φωτιάς μέχρι την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το ΚΚΕ, το ΜΕΡΑ25 και γιατί όχι το ΠΑΣΟΚ και το ΣΥΡΙΖΑ μετατρεπόμαστε σε μία μάζα προοδευτικών ζόμπι μόνο με την αποδοχή αυτής της αντιιστορικής έννοιας.
Ο Νίτσε, που μαζί με Χέγκελ και Μαρξ αποτελεί τους τρεις πιο λατρεμένους μου φιλοσόφους, έγραφε πολύ ωραία για την πρόοδο ότι η περαιτέρω εξέλιξη δεν σημαίνει βελτίωση και ότι ο άνθρωπος της Αναγέννησης ήταν σε καλύτερο επίπεδο από τον άνθρωπο της Βιομηχανικής Επανάστασης. Όπου και η βελτίωση είναι μια άκρως υποκειμενική έννοια δεδομένου ότι δεν υπάρχει αντικειμενικό κριτήριο ποιο είναι το καλό άρα και το καλύτερο
Και μέσα σε αυτό τον ανυπόφορο συφερτό προοδευτικότητας και ομοφωνίας εκτιμώ την ΟΑΚΚΕ. Την εκτιμούσα πολύ πριν αποκτήσω φιλικούς δεσμούς με κόσμο της οργάνωσης, και με όλες τις διαφωνίες μου με τις θέσεις της, χωρίς να ξέρω γιατί. Οι άνθρωποι αυτοί τολμάνε να πούνε κάτι διαφορετικό. Όταν όλο το κίνημα πάει σε μια κατεύθυνση η ΟΑΚΚΕ έχει το θάρρος να πει "εγώ θα κάνω αυτό που θεωρώ σωστό και γαία πυρί μειχθήτο". Όταν όλοι είναι τόσο ίδιοι, οι μαοσταλινικοί τολμάνε να είναι διαφορετικοί, τολμάνε να διατηρούνε τη θεωρία των τριών κόσμων όταν όλοι οι άλλοι μαοϊκοί της κάνουν κριτική και να θεμελιώνουν πάνω σε αυτή αιρετικές γεωστρατηγικές θέσεις, τολμάνε να βασίζουν πάνω στον Ένγκελς και την κριτική του στην κρατική ιδιοκτησία ένα πρόγραμμα κατά των εθνικοποιήσεων και γενικά τολμάνε να ξεχωρίσουν. Δεν συμφωνώ σχεδόν σε τίποτα μαζί τους, αλλά θαυμάζω το θάρρος και την παληκαριά τους να λένε όχι στην ομοιομορφία της αριστεράς.
Ωστόσο πάμε λίγο στο διά ταύτα, το ζήτημα του ρομαντισμού. Όταν έγραψα το κείμενο "Ρομαντισμός & Αυταπάτες" ουσιαστικά είχα τις δικές μου αυταπάτες απέναντι στο κίνημα αλλά και απέναντι στο ρομαντισμό. Αρχικά ο ρομαντισμός τύπου "αυτος που αγαπαει τον ερωτικο του συντροφο , που αγαπαει τα παιδια , αγαπαει το μελλον και μεσα σ αυτο , οραματιζεται εναν καλυτερο κοσμο ..." δεν ήταν πάρα ένας ιδανικός τύπος αριστερού που είχα μόνο μέσα στο κεφάλι μου ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε μπορώ να ξέρω αν ποτέ υπήρξε και ούτε να σταματήσω να ελπίζω ότι μπορεί να υπάρξει. Στην πραγματικότητα ένα φουτουριστικός ρομαντισμός που στρέφεται στη ζωή, στο μέλλον, στον άνθρωπο και ακόμα παραπέρα σε πιο transhumanist/metahumanist ιδανικά αποτελεί ένα ιδανικό σε κάποιους εργάτες και κάποιους τύπους διανοουμένων αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα ιδανικό χωρίς ισχυρή αποδοχή.
Ο πραγματικός αριστερός ρομαντικός δεν έχει ιδιαίτερη διαφορά από το χριστιανό ρομαντικό που προσπαθεί να είναι καλός άνθρωπος και τιμά τους αγίους του. Το να αντικαθιστάς τον Άη Γιώργη με τον Άρη Βελουχιώτη είναι μια πρόοδος*... αλλά μία μόνο πρόοδος και όχι τόσο μεγάλη που να διαφοροποιεί τελείως τα δύο υποκείμενα. Ο ρομαντισμός είναι προβληματικός όπως και να τον δούμε και όσο και αν το αρνούμαστε τόσο ο δεξιός όσο και ο αριστερός είναι ισοδύναμοι. Ο ρομαντισμός του Μαρξ που εμπνεότανε από τα μεγάλα μάτια της Τζένης ή του Τρότσκυ που πέθανε ξεστομίζοντας "Ναταλία σ' αγαπώ" δεν υπάρχουν πια στο κίνημα... Φήμες λένε ότι ποτέ δεν υπήρξε... Το να είσαι είσαι ρομαντικός στις μέρες μας σημαίνει να έχεις ονειρώξεις με το φάντασμα του Βελουχιώτη ή του Πουλιόπουλου αλλά ποτέ να κοιτάς το μέλλον, σημαίνει να ηθικολογείς για τα σκάνδαλα αντί να τα προσγειώνεις σε μια υλιστική βάση ικανή να χτίσει προπαγάνδα και αγκιτάτσια. Ο ρομαντισμός έχει καταλήξει μείγμα μαρξορθοδοξίας και λαϊκισμού.
Κιόμως! Αγάπη προς τη ζωή και αγάπη για μούμιες δεν πάνε μαζί. Αγάπη προς τη ζωή και ιδεαλισμός δεν πάνε μαζί. Αγάπη και εικονοστάσια δεν πάνε μαζί. Ο ρομαντισμός που περιέγραψα στα 25 μου είναι ίσως ένα ιδανικό.... ίσως ούτε καν αξίζει να είναι ιδανικό - το ζήτημα είναι ότι δεν υπήρξε έντονα στην ιστορία του κινήματος... Αν πρέπει να κάνουμε κάτι για τη ζωή είναι να σταματήσουμε να παίζουμε το παιχνίδι τους. Το παρελθόν δεν ρομαντικοποιείται. Αν μπορούμε να κοιτάμε κάτι με προσμωνή όπως κοιτιούνται τα βλέμματα των εραστών αυτό είναι το μέλλον.
Όταν όμως έρχονται τελείως νέα σχήματα της αριστεράς και της αναρχίας, συνήθως φοιτητικά, που σου λένε ότι πρέπει να ξεχάσουμε πλήρως όλο μας το παρελθόν ως κίνημα, όλα αυτά τα εφόδια θεωρίας που μας οδήγησαν στις νίκες του παρελθόντος, και πρέπει να ανακαλύψουμε από την αρχή τον τροχό, βλέπεις το πρώτο λάθος, αυτό της προγονοπληξίας με κάπως περισσότερη επιείκια. Κάποια επιπόλαια άτομα που διάβασαν δυο αράδες Φουκώ, Μποντριγιάρ, Ντεριντά και Ντελέζ και πλήθος άλλων διανοητών που πήραν τον τίτλο των Μεταμοντέρνων, και πάλι τους διάβασαν στραβά. Κανένας δεν μπήκε να διαβάσει για τις ζωές αυτών των διανοητών, το ποιοι τους επηρρέασαν αλλά και το σε ποιους άσκησαν κριτική. Διάβασαν αποσπάσματα και έπαθαν ό,τι έπαθε και η μαρξιστική ορθοδοξία που δεν μελέτησε ποτέ σοβαρά το Μαρξ και τον ανήγαγαν σε μια μούμια μέσα σε ένα ιερατείο και εκεί έστησαν και τον άμβωνά τους.
Ήταν εκ προοιμίου απαίτηση του εγχειρήματος του να επανεξετάσω το μαρξισμό μου το διαβάσω τους
διάφορους γάλλους διανοούμενους που τους λένε μεταμοντέρνους και τους χρησιμοποιεί η αστική
σκέψη για να στήσει αντεπαναστατική προπαγάνδα. Με μεγάλη μου και άκρως ευχάριστη έκπληξη
αντιλήφθηκα ότι οι τύποι όχι απλά πέσανε θύματα της λέξης "μεταμοντέρνο" στην οποία κατάσταση
κάνανε κριτική αλλά στην πραγματικότητα ήταν στην πλειοψηφεία τους μαρξιστές ή αναρχικοί που
κάνανε κριτική στη μεταμοντέρνα κατάσταση αλλά και στον ορθόδοξο μαρξισμό ο οποίος βιώνει την
μεταμονέρνα του κατάσταση όχι μόνο before it was cool αλλά και πολύ πριν οριστεί το μεταμοντέρνο
ως έννοια . Οι σύντροφοι διανοητές αποτελούν άλλη μια περίπτωση όπου το αντίπαλο στρατόπεδο
οικειοποείται και διαστρεβλώνει προς όφελος του διάφορες καταστάσεις όπως μάλλον φαίνεται
Ο μόνος που βρίσκω να είναι πραγματικά μεταμοντέρνο είναι ο Τζόρνταν Πέτερσον που η ειρωνεία
είναι ότι κάνει πολεμική όλη την ώρα στους μεταμοντέρνους μαρξιστές των αμερικάνικων
πανεπιστημίων (είχε πλάκα που ο Ζίζεκ τον ρώτησε "σε ποιους ανάφερεσαι?"). Αρχίκα μόνο ότι
κόλλησε το επίθετο μεταμοντέρνο στο μαρξισμό δηλώνει δύο πράγματα: ότι αμύνεται στο δικό του
μεταμοντερνισμό, και γενικά δεν ξέρει τι λέει για το μαρξισμό (όπως άλλωστε φάνηκε και στο
ντιμπέιτ με το Ζίζεκ περίτρανα)
Κλείνοντας νιώθω ότι σας έχω δημιουργήσει ένα δομικό ερώτημα: τι ρόλο παίζει ή πρέπει να παίζει ο ρομαντισμός στην ζωή ενός επαναστάτη? Είναι καλό ή κακό να το αναμειγνύει με την πολιτική του δράση? Η απάντηση για το αν είναι καλό είναι απλή: και ναι και όχι, και έτσι και γιουβέτσι, και ξερά και χλωρά... Θα ήταν ηθικολογία και όχι επαναστατική θεωρία να πούμε μια απόλυτη θέση για το τι πρέπει να κάνει ένας επαναστάτης σε τέτοια ζητήματα. Γράφω το κείμενο αυτό για να διορθώσω το λάθος της νιότης μου που είχα πει ένα ξεκάθαρο ναι στον ρομαντισμό - δεν θα μπορούσα να το διορθώσω με ένα δεύτερο λάθος λέγοντας ένα ξεκάθαρο όχι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στην παρούσα κατάσταση της αριστεράς και της αναρχίας υπάρχουν οι τάσεις το προγονόπληκτου ρομαντισμού και της στείρας άνευ όρων μεταμοντέρνας απόρριψης. Δύο μακρινά ξαδέλφια μέσα στην μεγάλη οικογένεια του κινήματος που όπως κάθε τοξικό σόι... καλό είναι να τα αποφεύγουμε
* μετά από παρατήρηση για τη χρήση της λέξης "πρόοδος" στο κείμενο θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι ότι δεν όρισα ποτέ τη λέξη "πρόοδο" ως μια διαδικασία ως κάτι προβληματικό. Το πρόβλημα έγκειται στο αφήγημα της προοδευτικότητας ότι το να είσαι προοδευτικός είναι κάτι καλό απαραίτητα επειδή η πρόοδος γίνεται αποκλειστικά προς το καλύτερο. Το πρόβλημα έγκειται κατ'επέκταση και στο ότι για να είσαι προοδευτικός πρέπει να συμμορφωθείς σε άλλα κανονιστικά αφηγήματα. Κοινώς η φετιχοποίηση της προόδου δημιουργεί νέα καλούπια για το πώς πρέπει να είναι ο άνθρωπος και νέες καταπιέσεις, πράγμα που σπάει το αφήγημα που ταυτίζει τον προοδευτικό με τον ελευθεριακό
 |
| Το ζεύγος Κομμουνιστών Ρόζενμπεργκ. Τελευταίο φιλί πριν την "εκτέλεση"/δολοφονία τους από το Μακαρθισμό. Μία σπάνια στιγμή αυθεντικού ρομαντισμού της ζωής. Ας κρατήσουμε ζωντανή αυτή την εικόνα από τους συντρόφους |
ΥΓ μήπως και γω δα δεν είμαι μια ρομαντική που θέλει να σταματήσει να βλέπει το κίνημα να πρωταγωνιστεί στο δικό του Μύθο του Σισύφου και προσδοκώ να δω έναν δημιουργικό και επαναστατικό μαρξισμό??
ΥΓ 2 ένα ποίημα που μόνο οι ιδεατοί αριστεροί ρομαντικοί θα καταλάβουν και θα νιώσουν
Ας πεθάνω
Συνώνυμο το θέλω να ζήσω
Κάτι που το καταλαβαίνουν λίγοι
Αυτοί που τα σωθικά τους τεμαχιζαν θυσία στην ζωή
Και πολύ λαχταρισαν να την ζήσουν στο έπακρο
Σε άδειες λιμνες όσοι σεριανισαν και σε βαριες κορυφές
Περιπλανομενες τραγωδιες αντί χρυσές μετριοτητες
Και ενώ δόθηκαν ψυχή και σώμα στην ζωή βρήκαν κλειστές τις πόρτες
Εσείς τους τις κλεισατε με τις μεγαλες ιδέες σας
Αφού ήσαστε μικροί για κάτι άλλο πέρα από αυτές
Μόνο το σπιτάκι σας και οι μεγάλες σας ιδέες
Ενώ κι αυτό το χάνετε
Αλλά αυτές σας δονουν περισσότερο τα μυαλά
Από ότι η λαγνεια δονει την καρδιά σας
Και αφού δεν τους αφήνετε να ζήσουν τους απαγορευετε και να πεθάνουν
"Σεμνοι θλιμμενοι με καλούς τρόπους"
Να ξέρετε αυτό δεν είναι άλλο ένα ποίημα
Να πεθάνω
Συνώνυμο του θα ζήσω
Διαβάστε ακόμα:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου