Ken Loach : Family Life (1971)

Περιττό να ενημερώσω για spoiler alert

Η συγκλονιστική αυτή ταινια του Κεν Λόουτζ περιγραφει με πολυ συνοπτικό όμως και πολύ καίριο τροπο παρα πολλα κοινωνικα φαινομενα. Κάθε της λεπτο μπορει να αποτελέσει αφετερια συζητήσεων για όλη την κοινωνία. Η ταινία έχει να κάνει με την ιστορία της  Janice Baildon, που ζει, την δεκαετία του 70 στην Αγγλία, με την άκρως συντηρητική και χειριστική οικογένειά της, με την οποία δεν τα πάνε καθόλου καλά. Στην αρχή της ταινίας που μένει έγκυος οι γονείς της την υποχρεώνουν να κάνει έκτρωση. Βιώνοντας ολο το συναισθηματικό βάρος απο την καταπίεση που υφίσταται από τους γονείς της και αδυνατώντας να σταθεί στα πόδια της, αρχίζει να έχει αυτοκαταστροφικές τάσεις και βιώνει μια κατάσταση ψυχολογικής κατάρρευσης οπού η επαφή με την πραγματικότητα (οσο υπήρχε) ηταν εξαιρετικά επώδυνη. Τότε οι γονείς της την πείθουν πως όλη αυτή η μη συμμόρφωση στους κανόνες τους είναι αποτέλεσμα ασθένειας και την πάνε σε ψυχιατρείο, όπου ενώ στην αρχη βιώνει μια εναλλακτική θεραπεια κατόπιν , και πάλι με την παρέμβαση των γονιών της εισάγεται σε μια πιο "ορθόδοξη" πτέρυγα οπού υφίσταται όλη την βαρβαρότητα της κυρίαρχης ψυχιατρικής, μεταξύ άλλων και με ένα κατακλυσμό ηλεκτροσόκ , "θεραπεία" ινσουλινικού σοκ , και άλλα με καταστροφικές συνέπειες πάνω της.

Η ταινία ξεκινάει δυναμικά με τους γονείς της Τζένις , που μετά απο λιποθυμία της στο μετρό , μαθαίνουν το θέμα της εγκυμοσύνης της και την υποχρεώνουν να κάνει έκτρωση. Δεν πιστεύω οτι η σεναριογραφική αυτη επιλογή ειναι τυχαία , κυρίως γιατί το στίγμα της τρέλλας είναι πολύ πιο έντονο σε γυναικεία και queer υποκείμενα. Η συμμόρφωση στην κανονικότητα τίθεται βλέπετε σαν πιο αναγκάιο διακύβευμα . Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε που την πρώην ποεδρο της Βουλής , Ζωή Κωνσταντοπούλου όλη η κριτική που της γινόταν δεν τίθετο με πολιτικά κριτίρια αλλά στην βαση πως είναι τρελή. Επίσης το ζήτημα της έκτρωσης , το πως αντιμετωπίζεται από την κοινωνία τίθεται στην ουσιαστική του βάση : μια ποινικοποιηση της γυναικείας φύσης. Μέσα σε μια 2λεπτη σκηνή , ο Λόουτζ καταδεικνυει την πατριαρχική κοινωνια και την υποκρισία της. Η μητερα δηλώνει οτι δεν θέλει να ακούγεται αυτή η λεξη μέσα στο σπίτι της , ενώ είναι η ιδια οπού πάει την κόρη της στο νοσοκομείο και την υποχρεώνει να ρίξει το παιδί της. Δεν είναι τυχαίο πως ολοι οι πολιτικοι απο την Πολωνία και την Γαλλία μεχρι την Αμερική οπού σήμερα αυτο το μισογύνικο καπιταλιστικό τέρας , ο Trump , ορκίζεται πρόεδρος , όλοι αυτοί που πολεμάνε το δικαιώμα στην άμβλωση είναι και οι ίδιοι που την καθιστούν καταναγκαστική** , ενώ αντίθετα το πρώτο κράτος στην ιστορία οπού το κατοχύρωσε , κατάφερε να προστατεύσει την μητρότητα σε μεγάλο βαθμό, κ θεωρείται απο πολλούς , οπού έζησαν το εκεί καθεστώς , ως ένας παραδεισσος για τα παιδια***  . Αυτο το κρατος ήταν βέβαια η ΕΣΣΔ .

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν ο αντισυμβατικός ψυχίατρος ρωτούσε τον πατέρα για την σεξουαλική ζωή με την μανα της πρωταγωνίστριας αυτός απεφευγε να απαντήσει μέχρι που κατέληξε στο οτι μάλλον ήταν φυσιολογική αφού κάνανε δύο κόρες (αρα 2 φορες σεξ). Ο αντισυμβατικός ψυχίατρος συνειδητοποιεί οτι το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην κόρη αλλα στην μεγάλη αντιφαση των γονιών της οπου απο την μια την θέλουν ανεξαρτητη και απο την άλλη θεωρούν παθογένεια το γεγονός οτι δεν τους υπακουει. Απόδειξη του ισχυρισμού του φαίνεται και πολύ αργοτερα στην ταινία οταν σε επίσκεψη της άλλης τους κόρης η οποία ειναι ήδη παντρεμμένη με 2 παιδιά οι γονείς ης εξακολουθούν να της μιλάνε σαν να είναι ανήλικη ενώ της απαγορεύουν να μιλάει ελεύθερα μπροστά στις κόρες της. Στις συζητήσεις των "ασθενών" κατά την διαρκεια της εναλλακτικής προσέγγισης φαίνεται καθαρα οτι οι αλλοι το μόνο που θέλουν από μας είναι να παραδεχτούμε πως ειμαστε οι κακοι της υπόθεσης , οι άρρωστοι , οι τρελοί ....

Η Τζένις τελικά αποφασίζει να εγκλειστεί εκούσια αυτη τη φορα για να γλυτώσει απο τους γονείς της. Οι γιατροί υπόσχονται πως θα την κάνουν "καλά". Στην διάρκεια της νοσηλείας της η νοσοκόμα την μαλώνει επειδή ζητάει απο εναν αλλο έγκλειστο να κανουν βόλτα στην αυλή και έτσι η πρωταγωνίστρια βιώνει μια αυτοκαταστροφική κρίση. Τότε το αγόρι της κάνει την εμφάνιση του και την παίρνει να φύγουνε. Λίγες μερες μετα μπάτσοι και γιατροι μπουκάρουν σπίτι του και παίρνουν την κοπέλα . Η ταινία κλείνει με τον γιατρό που υποσχόταν να κάνει την Τζένις καλα , να την παρουσιάζει στους φοιτητές του, σαν αντικείμενο , και όχι σαν άνθρωπο , ως μια ανίατη περιπτωση , οπού τα παντα στο περιβάλλον της πήγαιναν καλα ετσι είναι αδύνατο να βρεθεί η αιτία της αρρωστιας της. Αξιζει να σημειωθεί η σκηνοθετική επιλογη , οπου οι αντιστάσεις απέναντι στο σύστημα ειναι ειτε ανυπαρκτες είτε αμελητέες. Αυτό εξηγεί την φύση της ψυχιατρικής εξουσίας οπου περνάει χωρίς αντιστάσεις αφένος γιατι κανένας δεν την καταλαβαίνει σαν εξουσία και αφεταίρου γιατι κανένας δεν αποδέχεται τον τρελό σαν άνθρωπο.

Ελπίζω να την απολαύσετε , κ περιμένω απο όσους την έχουνε ηδη δει ενδιαφέροντα σχόλια προς συζήτηση . 

*υπήρξε, κ παραμένει ακομα , αντικείμενο διαφωνίας αν το κίνημα για μια πιο ανθρωπινη προσέγγιση του ψυχικού αλγους θα ονομαστεί αντιψυχιατρική ή εναλλακτική ψυχιατρική. Η συντακτρια προτιμά την δευτερη επιλογή ωστόσο είναι πιο ευρέως διαδεδομένη η πρώτη

** ο καταναγκαστικός χαρακτήρας της έκτρωσης ενυπάρχει σε όλες της δομες της κοινωνίας , απο την συντηρητική οικογένεια και το εκπαιδευτικό συστημα οπου θεωρει τις συζητήσεις για το σεξ και την αντισύλληψη ταμπου , από την επικρατούσα ηθική οπου θεωρεί ανύπαρκτη την γυναικεία σεξουαλικότητα και οποιαδήποτε εμφάνισή της τη θεωρεί συμπτωμα ανηθικότητας (χαρακτηριστική σχετική σκηνή στην ταινία ειναι οπού η μάνα απαγορεύει στην κόρη να βγει γιατι ειναι σίγουρη οτι θα πηδηχτεί με καποιον και αυτο πρεπει να γίνει μόνο μετά γάμου, κ ο πατέρας πλακωνει την κόρη  στο ξυλο κοσμώντας την με αντίστοιχους χαρακτηρισμούς) , από την κουλτούρα του βιασμου , απο το γεγονός η μητρότητα εκτός γάμου θεωρήται συνόνυμο της πορνειας , μέχρι το σημείο οπου η καπιταλιστική αλλοτρίωση καθιστά τη μητρότητα νεκρή εργασία (οπού ειδικά σε νεαρές ηλικίες η ζωη καταστρέφεται εξ αιτίας της) , η οποία ποινικοποιείται εκ νέου απο αφεντικά που απολύουν υπαλλήλους που μένουν έγκυες ή επειδή παντρεύονται κ υπάρχει ο "κίνδυνος" να κάνουν παιδιά κ να μειωθεί η παραγωγικότητα τους . Για αυτά τα θέματα θα ασχοληθώ εκτενέστερα σε επόμενο άρθρο

*** σημειωση εκ των υστερων : ασχετα με το ποσο κολαση κατηντησε μετα απο ενα σημειο για τα πρωτοπορα τμηματα της εργατικης ταξης. Ο σταλινισμος επισης εκανε αρκετες οπισθοχωρισεις και στο θεμα των γυναικειων κ λοατ++ δικαιωματων (βλέπε Τροτσκυ  Προδωμένη Επανάσταση , κεφαλαιο Θερμιδωρ στην Οικογενεια & Κωστας Αποστολοπουλος , Συμφωνο Συμβιωσης & ΚΚΕhttp://eek.gr/index.php/politics/3977-to-symfono-symviosis-kai-to-kke )